Ordu ve Donanma

                                                                       ORDU VE DONANMA

  
   Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarında düzenli bir ordusu yoktu.Ancak Orhan Bey döneminde, Bursa’nın fethi sırasında daimi bir ordu olmadığı için fethin uzaması üzerine, fetihten sonra ‘Yaya ve Müsellemler’ adıyla düzenli bir ordu kurulmuştur.Daha sonraki padişahlar tarafından düzenlenen ordu yeni şekliyle zamanının en iyi ordularından biri olmuştur.

Ordunun Bölümleri
1.Kapıkulu Askerleri
    Daha çok devşirmelerden oluşan ve devletten üç ayda bir ulufe(maaş) alan, savaş olmadığı dönemlerde İstanbul’da bulunan ve doğrudan padişaha bağlı olan askerlerdir.İlk kez I.Murat döneminde oluşturulan bu orduya önceleri ‘Pençik Sistemi’ ile asker alınmış, I.Mehmet döneminden itibaren ‘Devşirme Sistemi’yle yetiştirilen askerler alınmaya başlanmıştır.

 Pençik Sistemi:İslam devletlerinde savaşlarda elde edilen ganimetlerin (altın,silah ve esir) beşte biri devlet hazinesinden ayrıldı.Osmanlı Devleti, hazineye devredilen esirleri belli bir süre eğitimden geçirdikten sonra, orduda asker olarak görevlendirmiştir. Bu sisteme Pençik Sistemi adı verilmiştir.

Devşirme Sistemi:Kapıkulu ordusunun asker ihtiyacını karşılamak için uygulanan sistemdir.Bu sisteme göre, Anadolu ve Rumeli’deki gayrimüslim Hristiyan ailelerden belirli şartlarda alınan çocuklar(genelde 7-15 yaş arasında), Türk kültürünü öğretmeleri için Türk aileleri yanına gönderildi.Ortalama 2 yıl Türk aileleri yanında kalan devşirmeler, temel eğitimlerini almak için Acemi Oğlanlar Ocakları’na gönderildi.Buralarda eğitimlerini tamamlayanlar arasında seçmeler yapılır ve en iyileri Enderun denilen saray okuluna alınır, geri kalanlar ise, Kapıkulu askerlerini oluşturan Yeniçeri Ocakları’na,Kapıkulu Süvarileri’ne, Bostancı Ocakları’na ve diğer ocaklara dağıtılırdı.Osmanlı Devleti’nin merkez ordusunu oluşturan Kapıkulu askerleri, yayalar ve süvariler olarak ikiye ayrılmıştır:

 
A)KAPIKULU PİYADELERİ(YAYALARI)

Yeniçeri Ocağı: I.Murat devrinde kurulan Yeniçeri Ocağı devletin en gözde askeri sınıfı olup, sayıları zamanla artmıştır.Yeniçeriler üç ayda bir ‘Ulufe’ denilen maaş alırlardı.Zamanla kanun dışı yapılan asker alımları ocağın bozulmasına neden olmuştur.Önceleri devlete hizmet eden ocak, zamanla İstanbul İsyanları’nın düzenleyicisi haline gelmiş ve isteklerini zorla padişahlara kabul ettirmişlerdir.

 Cebeci Ocağı:Silahların bakım ve onarımını yapan, cephaneyi hazırlayan sınıftır.

 Topçu Ocağı:Top ve top malzemelerini üreten ve kullanan ocaktır.Top, Osmanlı Devleti’nde I.Murat döneminde I.Kosova Savaşı’nda kullanılmıştır.

 Top Arabacıları Ocağı:Topların cepheye taşınması görevini yaparlardı.

 Humbaracı Ocağı:Havan toplarını ve el bombalarını yapan, kullanan ocaktır.

 Lağımcı Ocağı:Kale kuşatmalarında tüneller kazarak surların çökertilmesine ve köprü inşası gibi işlere bakan ocaktır.

 
B)KAPIKULU SÜVARİLERİ

 Seçme askerlerden oluşan Kapıkulu Süvarileri, İstanbul’un güvenliğini sağlamakla görevli olan atlı birliklerdir.Savaşlarda padişahı,sancağı ve hazineyi korurlardı.Sipah,Silahtar,Sağ Ulufeciler,Sol Ulufeciler,Sağ Garipler ve Sol Garipler olmak üzere altı bölükten oluştukları için Altı Bölük Halkı da denirdi.

 
2.Eyalet Askerleri

  Eyalet askerleri; Osmanlı ordusunun büyük bir bölümünü oluştururlardı.Eyalet askerlerinin temelini Tımarlı Sipahiler oluşturmaktaydı.Tımarlı Sipahilerin beslediği ve Türklerden oluşan bu atlı askerlerin(cebelü) tüm ihtiyaçları dirlik sahipleri(sipahi) tarafından karşılanırdı.Savaş zamanı emrindeki cebelülerle orduya katılan Tımarlı Sipahiler, barış zamanında bulundukları bölgede huzur ve güveni sağlarlardı.Tımarlı Sipahiler, Anadolu ve Rumeli eyaletlerinde bulunurdu.
16.yüzyıl sonlarından itibaren savaşların uzun sürmesi ve sahipsiz kalan topraklarda Celali İsyanları’nın çıkması, topraklarda devlet denetiminin azalmasına, dolayısıyla tımar sisteminin bozulmasına neden olmuştur.Ayrıca gelişen silah teknolojisi bu ordunun öneminin azalmasına neden olmuştur.
Eyalet askerlerinin önemlilerinden olan Akıncılar;sınır boylarında otururlar, düşman devletlere akınlar düzenlerlerdi.Tamamı atlı birliklerden oluşan akıncılar istihbarat birlikleri de toparlarlardı.
Bunların yanında Yayalar, Azaplar, Deliler, Müsellemler, Garipler, Yörükler, Sakalar ve Derbent Muhafızları gibi bölüklerde eyalet askerlerinden sayılıyordu.

 
3.Yardımcı Kuvvetler

  Savaş zamanında Osmanlı Devleti’ne bağlı beylik ve devletlerden alınan kuvvetlerdir.Eflak,Boğdan,Kırım ve Arnavutluk kuvvetleri gibi..

4.Donanma

  Orhan Gazi döneminde ilk defa donanma, Karamürsel’de kurulmuş ve Karesioğulları’nın Osmanlı’ya katılmasıyla güçlenmiştir.I.Bayezit döneminde Gelibolu’da tersane kurulmuş ve Osmanlı Devleti  ilk büyük deniz savaşını Çelebi Mehmet zamanında Venedik’ e karşı yapmış ve kaybetmiştir.(1416) Fatih devrinde İstanbul’un fethi sırasında denizden gelebilecek yardımları engellemek amacıyla oluşturulan Osmanlı donanması, fetihten sonraki çalışmalar sonucunda denizlerde büyük bir güç haline gelmiş, Karadeniz ile Ege Denizi’nin Osmanlı hakimiyetine girmesinde önemli rol oynamıştır. Yavuz döneminde ise Haliç Tersanesi kurulmuştur.Türk denizciliği en parlak devrini Kanuni döneminde yaşamış ve bu dönemde, Preveze Deniz Savaşı sonucunda Akdeniz hakimiyeti de Osmanlı Devleti’ne geçmiştir.Türk denizcilik tarihine damgasına vuran Barbaros Hayrettin Paşa bu dönemde yaşamıştır.Haçlı donanmasının 1571’de İnebahtı Deniz Savaşı’nda Osmanlı donanmasını yakmasından sonra tekrar toparlanma şansı olmuşsa da , 1669 Girit’in alınmasından sonra Osmanlı Donanması ihmal edilmiş ve zamanlı denizlerdeki üstünlüğünü Avrupalı devletlere kaptırmıştır.