Kuruluş Dönemi
Dönemin Padişahları :
Osman Gazi (1281-1324)
Orhan Gazi (1324-1362)
I. Murat (Hüdavendigar) (1362-1389)
I. Bayezid (Yıldırım Bayezid) (1389-1402)
Fetret Devri (1402-1413)
I. Mehmet (Çelebi Mehmet) (1413-1421)
II. Murat (1421-1444)
II. Mehmet (1444-1448)
II. Murat(TEKRAR) (1448-1451)
OSMANLI KURULUŞ DÖNEMİ (1299-1453)
- Osmanlılar Oğuzların Bozok koluna bağlı Kayı boyundandır.
- Kösedağ Savaşı’ndan sonra;
-Söğüt (→ Başkent ve kışlak olarak kullanıldı. Burası günümüzdeki Bilecik’tir.)
ve
-Domaniç (→ Yaylak olarak kullanıldı. Burası günümüzdeki Kütahya’dır.)
‘e yerleştiler.
- Bizans’a yakın bir uç beyliği olarak kurulmuştur.
- Ertuğrul Gazii’nin ölümü üzerine beyliğe de adını veren Osman Gazi, beyliğin başına geçerek bağımsızlığını ilan etmiştir.
OSMAN BEY DÖNEMİ (1281-1324)
· Devlet’e adını vererek 1299’da bağımsızlığını ilan etti.
Halk üzerinde etkinlik ve saygınlık kazanmak, amacı ile o zamanın ünlü Ahi Şeyhlerinden Edebali’nin kızı Malhun Hatun ile evlendi.
Bilecik, Yarhisar ve İnegöl’ü almış, başkenti Söğüt’ten Bilecik’e taşımıştır. (1299)
Bursa Tekfuru’nun ordusunu Koyunhisar Savaşı’nda yenmiştir. (1302)
Bursa alınamadan ölmüştür.
Vasiyeti üzerine Bursa daha sonra Orhan Bey tarafından alınmıştır.(1326)
İlk Osmanlı parası (akçe) bu dönemde bastırılmıştır.
Osmanlı Beyliği’nin Kısa Sürede Büyümesinin Nedenleri:
v Coğrafi konumun etkisi (uç beyliği konumunda olması), verimli bir ova kurulması, ekonomik açıdan güçlü olması
v Parçalanıp yıkılmakta olan ve son dönemini yaşayan Bizans’a komşu olması
v Yöneticilerin adaletli ve yetenekli olması
v Doğu’dan gelen göçlerle güçlenmesi
v Egemenliğin tek elde toplanması
v Maddi güçlerini, manevi güçlerle takviye edilmesi
v Genelde Hıristiyan alemi üzerine sefer yaptıkları için diğer beylikler tarafından desteklenmesi
v Bu sırada Balkan Yarımadası’nın genişlemeye uygun ortamda olması.
Osmanlı Fetih Hareketlerinin Rumeli Üzerinde yoğunlaşmasının Nedenleri:
v Moğol baskısı yüzünden doğudan batıya doğru göç eden ve Osmanlılara sığınan Türkmenlere yurt bulma arzusu
v Türklerdeki fetih politikası ile İslam’daki cihat anlayışının birbirini destekleyip pekiştirmesi
v Anadolu’daki diğer Türk Beyliklerinin başlangıçta Osmanlılardan güçlü olması
v Anadolu’daki diğer Türk Beylikleri ile iyi geçinilmesi ve kardeş kanı dökülmek istenilmemesi
v Rumeli’nin kendi içindeki kargaşa ve çelişkilerden dolayı savunmasız oluşu
Osmanlıların Uyguladığı Balkan Politikası :
v Rumeli’deki fetihler ve ilerlemeler kesinlikle yakma, yıkma, tahrip, talan ve yağma amacına yönelik değildir.
v Osmanlıların Rumeli’deki yerleşme politikası, en ince ayrıntısına kadar düşünülmüş, planlı bir yerleşme politikasıdır.
v Çok yönlü etnik farklılıkları olan Rumeli halklarını Osmalı egemenliği altına alıp korumayı ve kazanmayı amaçlar.
v Baskıcı ve zorlayıcı olmayıp hoşgörü ve sevecenlik temeli üzerine kurulmuştur.
v Kendi halkını ezen feodal senyörlerin ve Kilisenin vakıf olmayan toprakları ellerinden alınarak devletleştirilmiş, yerli halkın sahip olduğu topraklara kesinlikle dokunulmamıştır. Bu durum serf durumundaki köylüleri çok memnun etmiş, Türkleri kurtarıcı gibi görmüşlerdir.
v Rumeli siyaseti bir zorunluluk gereği ortaya çıkan bir politikadır. Çünkü doğudan batıya göç eden Türkmenlere yurt bulmak gereği söz konusudur.
v Osmanlılar Rumeli’de de bir takım vakıf eserler oluşturarak, hiçbir ayrım kabul etmeksizin halka hizmet sunmuşlardır.
Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde Bizans’ın ve Balkanların Durumu:
v Bizans’ta bitmeyen bir iktidar savaşı yaşanıyordu. Bu savaşın sonucu merkez ve taşradaki yönetim, etkinliğini yitirmişti.
v Bizans tekfurları merkezi dinlemiyorlardı. Bizans ordu ve donanması ülkesini koruyacak durumda değildi.
v Bizans, Balkanlardan Bulgar ve Sırp saldırılarına açık durumda idi. Kardeniz ve Mora’daki Bizans limanları Venedik ve Cenevizlilerce alınmıştı.
v Balkan Devletleri arasında siyasi ayrılık ve Katolikler ile Ortodokslar arasında mezhep sürtüşmeleri vardı.
v Balkan Devletleri arasında Slav-Latin rekabeti ile çok yönlü etnik farklılıklar mevcuttu.
ORHAN BEY DÖNEMİ (1324- 1362)
Bursa’yı fethederek başkent yapmıştır. Babasının mezarını Söğüt’ten Bursa’ya taşıtmıştır.
Bizanslılarla yaptığı Maltepe (Palekanon) Savaşı’nı kazanmıştır. (1329) Daha sonra İznik ve İzmit alınmış, Bizans’ın Anadolu’daki varlığına son verilmiştir.
Anadolu Türk Birliği’ni sağlamaya çalışmış, bu amaçla Karesi Beyliği’ne son vermiştir.(1345) Osmanlıların aldığı ilk Anadolu Türk Beyliği Karesi Beyliği olmuştur. Bu beyliğin dnanması, Osmanlı Donanması’nın çekirdeğini oluşturmuştur. Birtakım Karesi Beyleri Osmanlı hizmetine girmiştir. Bu beylerin Rumeli’yi iyi tanımaları buradaki fetihlerde etkili olmuştur. Ayrıca, Osmanlıların Çanakkale Boğazı’nın güney kıyılarına egemen olmaları, Rumeli’ye geçmelerini kolaylaştırmıştır.
Bizans’taki taht kavgalarını destekleyip, Kantakuzen’in imparator olmasını sağlamıştır. Bizans’a yardım amacı ile Osmanlılar ilk kez Rumeli’ye geçmişlerdir 1354 yılında Gelibolu’daki Çimpe Kalesi, Bizans tarafından Osmanlılara verilmiştir.
Osmanlılarda ilk temel örgütlenmeler bu dönemde yapılmıştır. Sancak sistemi oluşturulmuş, ilk vezirlik kurumu oluşturulmuş, İznik’te bir medrese açılmıştır.
NOT: ORHAN BEY DÖNEMİNDE TEMEL ÖRGÜTLENMELER YAPILDIĞI İÇİN BAZI TARİHÇİLER ORHAN BEY’İ OSMANLI DEVLETİ’NİN ESAS KURUCUSU SAYARLAR.
I. Murat (Hüdavendigar) DÖNEMİ(1362-1389)
Rum ve Bulgarlarla 1362 yılında Sazlıdere Savaşı yapılarak Edirne alınmıştır. Edirne’nin alınması üzerine Haçlılarla 1364 yılında Sırpsındığı Savaşı yapılmış ve kazanılmıştır.Savştan sonra Edirne başkent yapılmıştır (1365). Bu zafer Balkanlarda Türk fetih hareketlerini hızlandırmış ve Bulgarlar Osmanlı himayesine alınmıştır. Daha sonra Osmanlılar, Sırpları Çirmen Savaşı’nda yenmişler (1371) ve Sırplar, Osmanlı himayesine alınarak vergiye bağlanmıştır.
Anadolu Türk birliği sağlanmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda Hamitoğulları’ndan Sparta, Yalvaç, Akşehir para ile ; Germiyanoğulları’ndan Tavşanlı, Simav, Emet evlenme yoluyla alınmıştır. İsyan eden Karamanoğulları üzerine sefer yapılmış; sefer sonrasında Karamanoğulları beyi affedilmiştir. Sırp Kralı Lazar başkanlığındaki Haçlı Ordusu 1389 yılında 1. Kosova Savaşı’nda yenilmiştir. Bu savaşta, I. Murat şehit edilmiştir. 1. Kosova Savaşı sonucunda Osmanlılar, Balkanlar’da sistemli bir fetih ve yerleşme politikası izleyerek Osmanlı egemenliğinin Balkanlar’da yerleşmesini sağlamışlardır.
Devlet örgütlenmesine devam edilmiştir. Osmanlı Ordusu’nun temeli olan Yeniçeri Ocağı devşirme sistemine göre kurulmuştur. Tımar sistemi uygulanmıştır. Mali sistem ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır. Rumeli Beylerbeyliği kurulmuştur. Hukuksal anlaşmazlıklar için kadılar atanmıştır. Osmanlı Beyliği’nin devlet olma özelliği kesinleşmiştir.
YILDIRIM BAYEZİD DÖNEMİ (1389-1402)
Saruhan, Germiyan, Menteşe, Aydınoğulları, Candaroğlu, Karamanoğlu ve Kadı Burhanettin Beyliği alınarak Anadolu Türk Birliği, ilk kez büyük ölçüde sağlanmıştır. Bu beyliklerin toprakları ile Anadolu’daki diğer topraklar birleştirilerek Anadolu Beylerbeyliği kurulmuştur.
İstanbul’u kuşatmış, Haçlıların Niğbolu Kalesi’ne saldırmaları üzerine kuşatmayı kaldırmıştır. Niğbolu’yu kuşatan Haçlı Ordusu’nu Niğbolu Savaşı’nda yenmiştir. (1396) Bu savaştan sonra Bulgaristan tümüyle Osmanlı topraklarına katılmıştır.
İstanbul’u almak için Anadolu yakasında Güzelcehisar denilen kaleyi yaptırmış ve İstanbul’u yeniden kuşatmış, doğudan Timur tehlikesi belirince kuşatmayı kaldırmıştır. Ancak kuşatmayı kaldırmadan önce Bizans’la bir antlaşma yaparak İstanbul’da türkler lehine bazı haklar elde etmiştir.
Timurla 1402 Ankara Savaşı’nı yapmış ve Timur’a yenilmiştir.
Ankara Savaşı’nın Nedenleri
v Timur’un doğuda Çin’e yapacağı seferden önce batı sınırlarını güvence altına almak istemesi.
v Her iki hükümdarda varolan egemenlik iddiası, özellikle Timur’un Yıldırım’ı egemenliği altına almak istemesi.
v Timur’un önünden kaçan Ahmet Celayir ile Kara Yusuf’un Yıldırım’a, Yıldırım’ın topraklarını aldığı Anadolu Türk beylerinin ise Timur’a sığınması, sığınanların her iki hükümdarı birbirlerine karşı kışkırtması.
v Timur’un, Yıldırım’dan Kemah Kalesi’ni istemesi.
v Savaştan evvel karşılıklı hakaret dolu mektuplaşmalar yaşanması.
v Yıldırımı’ın beş oğlundan birisinin Timur tarafından rehine olarak istenmesi.
Ankara Savaşı’nın Kaybedilmesinin Nedenleri
v Timur’un ordusunun sayısal üstünlüğü.
v Osmanlıların düştüğü teknik ve taktik yanılgılar.
v Timur’un ordusunun fillerle desteklenmesi.
v Osmanlı Ordusu’nda yaşanan çözülme ( Beylik askerleri ile Karatatarların Timur tarafına geçmesi)
Ankara Savaşı’nın Sonuçları
v Saltanat kavgaları başlamış, bu durum Fetret (Kargaşalık) devrine yol açmış ve Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirmiştir.
v Beylikler eski topraklarına kavuşmuş ve tekrar kurulmuş; böylece Anadolu Türk Birliği bozulmuştur.
v Anadolu yakılıp yıkılmış ve imarı bozulmuştur.
v İstanbul’un alınması gecikmiş ve Bizans’ın ömrü elli yıl daha uzamıştır.
NOT: ANKARA SAVAŞI SONUCUNDA YAŞANAN FETRET DEVRİ SÜRECİNCE OSMANLILAR, RUMELİ’DE TOPRAK KAYBETMİŞTİR. BUNUN NEDENİ; SAĞLAM BİR ÖRGÜT, ADALETLİ BİR YÖNETİM KURMALARI VE HALKIN OSMANLI YÖNETİMİNDEN MEMNUN OLMASIDIR.
ÇELEBİ MEHMET DEVRİ(1413-1421)
Fetret Devri’ne son verip egemenliği tek elde topladığı için Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu sayılır.
Anadolu Türk Birliği’ni yeniden sağlamaya çalışmıştır. Aydınoğulları’ndan İzmir ve çevresini, Candaroğulları’ndan Samsun ve Canik’i almıştır.
Yıldırım Bayezid zamanında kurulan Gelibolu’daki tersaneyi geliştirmiştir. Venediklilerle yapılan ilk deniz savaşı ise kaybedilmiştir.
Eflak Voyvodası’nı yenmiş ve vergiye bağlamıştır.
Şeyh Bedrettin ve adamlarının çıkardığı dini karakterli ayaklanma bastırılmıştır. Kardeşi Düzmece Mustafa İsyanı ile uğraşmış ve yenilen kardeşi Bizans’a sığınmıştır.
II. MURAT DEVRİ (1421-1444-1451)
Saltanat için Bizns’ın desteklediği amcası Düzmece Mustafa İsyanı ile uğraşmış ve onu yakalatarak idam ettirmiştir. Daha sonra Bizans’tan intikam almak için İstanbul’u kuşatmıştır. Biznslıların, küçük kardeşi Şehzade Mustafa’yı idam ettirmeleri sonucu kuşatmayı kaldırmış kardeşini yenerek öldürtmüştür.
Anadolu Türk Birliği çatışmalarına devam etmiş, Germiyan ve Menteşe Beyleri tamamen Osmanlı egemenliğine girmiştir.
Balkanlarda bazı yerleri almış, fakat Türk Ordusu’nunErdel Beyi Hündayi Yanoş’a yenilmesi üzerine 1444 yılında macarlarla Edirne Segedin Antlaşması’nı yapmıştır. Bu antlaşmaya göre; iki taraf on yıl savaşmayacak, Sırbistan bağımsız bir devlet olacak, Eflak, Macar himayesi altında kalacak fakat Osmanlılara vergi verecekti.
Edirne Segedin Antlaşması’ndan sonra tahta oğlu II. Mehmet’e (Fatih) bırakarak Manisa’ya çekilmiştir. Bu durumu değerlendiren Macarlar antlaşmayı bozmuşlardır. Bunun üzerine II. Murat tekrar tahta çıkarak Osmanlı ordusunun başına geçmiş ve Haçlı Ordusu’nu 1444 yılında Varna Savaşında yenmiştir. Varna Savaşı’nın öcünü almak isteyen Erdel Beyi Hündayi Yanoş’un komuta ettiği Haçlı Ordusu’nu 1448 yılında II. Kosova Savaşı’nda yenmiştir.
II. Kosova Savaşı Balkan egemenliğini kesinleştirmiştir. Haçlılar bir daha Osmanlılara saldırma cesareti göstermişler ve savunmaya çekilmişlerdir.
- Ölümü üzerine oğlu II. Mehmet ikinci defa Osmanlı tahtına çıkmıştır. (1451)